قصه‌گویی، آیینه‌ی سنت و جان مردم ما

به گزارش صدای امروز نیوز / پیش از آنکه کتاب و دفتر در خانه‌ها جا بیفتد، پیش از آنکه مدارس و دانشگاه‌ها رایج شوند، مردم چگونه یاد می‌گرفتند، تجربه‌ها را منتقل می‌کردند، و کودکان را با زندگی آشنا می‌کردند؟ پاسخ ساده اما عمیق است: با قصه‌گویی.

قصه‌گویی یکی از قدیمی‌ترین شکل‌های انتقال فرهنگ، اخلاق، تاریخ و حکمت در سنت ماست. در دل شب‌های بلند زمستان، کنار کرسی یا آتش، بزرگ‌ترها برای کودکان و جوان‌ترها داستان می‌گفتند—داستان‌هایی از پادشاهان عادل، پهلوانان بزرگ، جن و پری، یا مردمان ساده‌ای که با هوش و صداقت، بر مشکلات غلبه می‌کردند.

قصه‌ها فقط برای سرگرمی نبودند. هر قصه، در لایه‌های پنهان خود، پیامی داشت. از طریق همین روایت‌ها، کودکان مفهوم عدالت، راستگویی، وفاداری، شجاعت، و مهربانی را درک می‌کردند. مادرها، پدربزرگ‌ها، دایه‌ها و نقال‌ها، همه در حکم «معلمان زندگی» بودند، بی‌آنکه مدرسه‌ای در کار باشد.

در فرهنگ ایرانی، قصه‌گویی یک هنر است. از شاهنامه‌خوانی در قهوه‌خانه‌ها گرفته تا مثنوی‌خوانی در خانقاه‌ها، از افسانه‌های عامیانه روستاها تا نقالی در میدان‌ها، همه و همه نشان می‌دهد که قصه، بخشی از روح جمعی ماست. حتی ادبیات کلاسیک ما، همچون «هزار و یک شب»، «مثنوی معنوی» و «گلستان سعدی»، بیشتر بر پایه روایت و قصه بنا شده‌اند.

اما امروز، در دنیای پرسرعت و دیجیتالی، این سنت زیبا دارد کم‌رنگ می‌شود. کمتر کودکی است که شب‌ها با صدای مادر یا مادربزرگ به خواب برود، و کمتر خانه‌ای است که قصه در آن جاری باشد. این در حالی‌ است که انسان، همچنان با قصه معنا پیدا می‌کند، چون روایت‌ها ما را به هم پیوند می‌دهند و به زندگی‌مان معنا می‌بخشند.

شاید وقت آن رسیده دوباره به قصه برگردیم. نه فقط برای زنده نگه‌داشتن یک سنت، بلکه برای زنده نگه‌داشتن خودِ انسانیت.

نویسنده : علی شکوری